ELBİSTANLI NAKİPOĞLU KADI MUSTAFA KAMİL EFENDİ

KİMDİR: Nakiboğlu Kadı Mustafa Kamil Efendi, Osmanlı’nın son dönem kadılarından olup kimliği, kişiliği, renkli hayatı ve bulunduğu devlet görevleri bakımından Elbistan’ın önemli şahsiyetlerinden biridir.

SOYU: Yaklaşık altı  yüz  otuz yıl önce Elbistan’a yerleşerek halkın sevgisini kazanmış olan ABDULBARİ SEYYİD NURULALLAH ÇELEBİ sülalesinden.

YAŞADIĞI ASIR: 19. Y. Yılın son yarısı ile 20. y.yılın ilk yarısında   yaşayan Nakipoğlu Kadı Mustafa Kamil Efendi, Maraş ve  çevresine ışık tutmaktadır.

DOĞUMU: Halep vilayetinin Maraş sancağına bağlı Elbistan ilçesinin Hacı Şaban mahallesinde (Köprübaşı mah) 30 Nisanını 1865 yılında doğdu.

BABASI:  Nakib Mehmet.

ŞÖHRETİ:  Nakiboğlu,

LAKABI:  Nakibü’l-Eşraf (*)  

ÖĞRENİMİ

HAZIRLIK: 6/14  yaşları arasında Elbistan ilçesinin Hacı Şaban mahallesinde özel  dersler aldı.

LİSE: Elbistan Rüştiye mektebini bitirdi.

MEDRESE: Yirmi yaşına geldiğinde;

1.   Önce Elbistandaki miderrislerden,

2.   Sonra, Maraş müderrisi İsmail Efendiden ilim tahsil etti.

3.   Ardından 1887 Kasımında İstanbul’a giderek Bazeyid camii dersiamlarının  ders halkasına devamla 30 Aralık 1893’te resmi icazetname aldı.

ÜNİVERSİTE: 1884 yılında Mekteb-i Nüvvap’tan (Hukuk Fakültesi) mezun oldu. 

VEFATI: Nüfus kayıtlarında ölüm tarihi 1914 yazılsa da, 1917 yılında hayatta olduğuna ilişkin kesin kanıtlar var.

GÖREVLERİ

1.   Beyrut-Merciyyun, Urla, Adıyaman, Andırın, Çal ve Haçin’de (Saimbeyli) kadılık yapmış,

2.   Yaşamının son dönemlerinde de Elbistan’da müderrislik ve müftülük görevlerinde bulunmuştur.

ARAŞTIRMACILARIN

DİKKATİNE: Hayatı ve kişiliği hakkında Elbistan Şer’iyye sicilinde, İstanbul Müftülüğü Kadı sicilleri arşivinde ve Başbakanlık Arşivlerinde geniş bilgiler ve belgeler mevcuttur.

HAKKINDA

Hısnı Mansur (Adıyaman) kadısı iken verdiği mahkeme kararları, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nce “yüksek lisans tezi” olarak hazırlanmış, son olarak da Ömer Hakan Özalp tarafından -tamamına yakını belgelerden oluşmak üzere- hayatı ve kişiliği hakkında, “Elbistanlı Nakiboğlu Kadı Mustafa Kamil Efendi” isimli 240 sayfalık kitabıyla yeniden gün ışığına çıkarılmıştır.

Ömer Hakan  Özalp;  “Elbistan’ımızın karanlıklarında kalmış, zengin ve renkli bir tarihi geçmişe sahip bu ilginç şahsiyetin belirsizlikler içinde kaybolmasına gönlümüz elvermedi” sözleriyle değerini anlatır.

DERS VEREBİLİR

Nakip Kadı Mustafa Kamil Efendi, 31 Mayıs 1900 tarihinde Andırın kazası kadılığına atanmış, bir yandan da İlçe İdare Meclisinde tabii üye olarak görevlendirilmiştir. Burada da iyi hizmet belgesi almaya layık görülmüş, dönemin Şeyhülislamı Mehmed Cemaleddin Efendi tarafından terfien Medrese-i Ali’de ders verebilmesi için yeterlik belgesi verilmesi uygun bulunmuştur.

ÇOK YAZIK: Elbistan ile ilgili kaynaklarda böylesine önemli bir ilim ve devlet adamından hiç söz edilmemesi, hatta 1973 yılında hazırlanan Elbistan yıllığında bile “Nakip Memet Ağanın kardeşidir” şeklinde bir cümleyle geçiştirilmiş olması çok ilginçtir.

ZENGİNDİ: 1917 yılında hayatta olduğuna ilişkin kesin kanıtlar varken, nüfus kayıtlarında ölüm tarihinin 1914 yazılmış olması da, onunla ilgili karanlık hususlardan biridir.  Bu durumun, ölümünden sonraki miras ilişkilerinden kaynaklandığı sanılıyor. Zira, kendi el yazısıyla dökümü verilen binlerce dönüm arazi, ev ve eşyasından hiçbirisi onun öz çocuklarına ve torunlarına intikal etmemiştir.

NAKİBLİK İCAZETNAMESİ

2 Temmuz 1902’de kendisine, o zamanki usule göre, Elbistan uleması (30-40 kişinin katılımıyla) ve ileri gelenleri tarafından Nakip olduğuna dair icazetname verildi.

 KİŞİLİĞİ:  Kadı Mustafa Kamil Efendi, baskılara boyun eğmeyen, rüşvete, irtikaba göz yummayan, bütün bunlardan rahatsızlık duyan, ülke sorunlarını kendine dert edinecek derece hassas mizaçlı bir karaktere sahiptir.

ESERİ:  MİNHACU’L-MÜMİNİN (İnananların yolu ).

-------------------------------------------------------

AÇIKLAMA

1 - Nakip Kadı Mustafa Kamil Efendi,

devlet hizmetine 16 Haziran 1893 tarihinde, yirmi sekiz yaşında, 1250 kuruş maaşla tayin edildiği  Beyrut - Merciiyyun kadısı olarak başladı.

Tarikatların, Müslümanlar arasında sebep olduğu tefriki (ayrışmayı, bölünmeyi) ortadan kaldırmak maksadı güderek oluşturduğu, aslında müritsiz bir tarikat olan, terbiye ve öğretisinin bütün Müslümanlar arasında yaygınlaşmasını amaçlayan NEBEVİYYE TARİKATI’nı kurdu. NEBEVİYYE TARİKATI hakkında MİNHACU’L-MÜMİNİN (İnananların yolu ) adında bir de  eser yazdı.  Bu eseri, Padişah Abdulhamid’e sunulmak üzere şeyhülislama gönderilmiş ve gereğinin icrası istenmiştir.

 

2 - Osmanlı’nın Son Dönem Devlet Adamı Ve Düşünür, Elbistanlı Nakipoğlu Kadı Mustafa Kamil Efendi  İle İlgili Bilgi İçin,  Torunu, Araştırcacı Doğan Soydan’a Teşekkür Ederim.

(*) Hz. Peygamber sülâlesinden olanların işlerine bakmakla görevli müfettiş. En şerefli, en yüksek görevlerden biri.