AKTİL AŞIKLARI
KÖYÜN ADI: Köyün asıl
adı Aktil olmakla birlikte Cumhuriyet dönemine geçişte Yalıntaş olarak
değiştirilmiştir.
KİM KURDU: Köy; Sevdilli
köyü merkezli Alhas (alxas) aşireti mensupları tarafından kurulmuş bir köydür.
Köy yaklaşık 1800 yıllarında kurulduğu söyleniyor.
Söylenenlere bakılırsa, köyün kurucusunun Sevdilli köyünden
ayrılan Kıcanlar (Qıcan) kabilesinden Kıco Mılle’nin olduğu söyleniyor.
AŞİRETLER: Köyün gelişme
sürecinde Alhas (alxas) aşiretinin diğer kabileleri ile birlikte köyde:
1. Kıcanlar
(Qıcan),
2. Kamberliler
(Qemberan),
3. Çevxiyanlılar
(Çêwxwîyan),
4. Lordinliler
(Lordînan),
5. Husanlılar,
6. Sılanlar,
7. Kandanlar,
8. Turuçlular,
9. Sinemilli
aşiretinden aileler,
10. Setirekliler,
11. Örenliyanlılar,
12. Hasanbekliler
(Hesenbêgıyan) gibi kabileler de yaşamaya başlamışlardır.
HOŞGÖRÜ
KÜLTÜRÜ: Köy ırksal
bakımdan Kürt’tür ve kırmanc lehçesiyle konuşur. Dinsel açıdan alevidir. Dinsel
ritüeller konusunda bölge insanına özgü uygulamalar da görülmektedir.(zöret,
ziyaret-i kande) Bu kimliksel özelliklerin yanında köyde belli dönemlerde
Ermeni (Hristiyan), Türk (Sünni) ailelerde yaşamışlardır. Köyün sahip olduğu bu
hoşgörü kültürü ve bulunduğu konum 1900 – 1960 yılları arasında ekonomik,
demografik, kültürel bir merkez olmasını sağlamıştır. Hatta bu dönemde köyde
bulunan hane sayısının 200 olduğu nüfusunun ise 1000 olduğu bilinmektedir.
Aktil (Yalıntaş) köyünün dönemin merkezlerinden biri haline gelmesini sağlayan
diğer bir etken de verimli topraklara, mezralara sahip olmasıdır.
Başlıca Mezralar:
• Serçekuyusu,
• Kocapınar ve
• Bebe mezralarının yanında, Terzi ve Yazı Yayla alanları vardır.
COĞRAFYA KONUMU: Kahramanmaraş iline 193 km, Elbistan ilçesine 33 km uzaklıktadır.
KÖYÜN İKLİMİ: Akdeniz
iklimi etki alanı içerisindedir. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa
dayalıdır. Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel
kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
KÖYÜN ALTYAPISI: Köyde,
ilköğretim okulu vardır ancak kullanılamamasının yanı sıra taşımalı eğitimden
yararlanılmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi yoktur.
Ptt şubesi ve Ptt acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye
ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.
-------------
-------------
-------------
AKTİL AŞIKLARI
(Maraş İli, Elbistan İlçesinin Aktil (Yalıntaş) köyünün ozanları)
-------------
HATAYİ (şıx)
ASIL ADI: Asıl adı Şıx
Hatayi İnsan’dır.
DOĞUM YERİ /
YILI: Hatayi, 1880 yılında Elbistan’ın Aktil (Yalıntaş) köyünde doğdu.
SOYU: Alhas
aşireinin Hasanbeyli kolundan Yusuf oğlu İbrahim’in sekizinci ve en küçük
çocuğudur.
ÖĞRENİMİ: Eğitimini, Aleviliğin şıxlık ekolüne mensup,
tasavvufçu yakın aile büyüklerinden ve aile dostlarından aldı. Anadili
Kürtçe’nin yanında sonradan Türkçe, Arapça ve Frasça öğrendi. Latin harflerinin
kabulünden sonra, bu alfabe doğrultusunda kendi çabasıyla yeniden okuma-yazma
öğrendi. Dolayısıyla, birçok kuşakdaşı gibi hem Arap alfabesiyle, hem de yeni
Latin alfabesiyle okuyup yazıyordu.
ŞIKLIK AKIMI: Sarız
Kırkısraklı Şıx Köse Mamo’nun etkisinde kalmış ve bu felsefeye inanan birçok
dost edinmişti. Bu inanca gönül veren ve kendilerini Şıx Mamo yoldaşı olarak
adlandıran grup, birbiriyle sürekli istişare ederk Kayseri, Malatya ve Maraş
bölgesinde büyük bir inanan kitle oluşturmuşlardı. Bu akım, kendini, “şekilci
ve tutucu” olarak nitelendirdiği “dedegân” gruptan üstün görüyordu. Esasen,
Kürtler arasında yaygın Ahlehaq inancında da, “şıxlık” makamı “pirlik”
makamının üstünde, “mürşidlik” makamı konumundaydı.
Bu grup, yılın belli aylarında sıklıkla biraraya gelerek, görüş
alışverişinde bulunur; sazlı-sözlü muhabbetlere katılırdı. Bu ortamlarda
yazılan, okunan ve müzikle icra edilen şiir ve deyişlerin bir bölümü bugün
ülkede çeşitli sanatçılar tarafından okunagelmektedir.
EVLENDİ: 1910 Yılında
Aşiretnin önde gelenlerinden, şıxlık ekolüne mensup Kıco Ağa’nın kızıyla
evlendi.
GÖÇ: Hatayi,
ekonomik nedenlerle 1955 yılında İskenderun’a yerleşti.
ÖLÜMÜ: 1955 Yılında
yerleştiği İskenderun’da 104 yaşında, 1992 Yılında vefat etti.
**
Güzel Olmayınca
Güzel ne gezersin seyran yerinde
Âlemde her şeyin var olmayınca
Olura olmaza sırrını verme
Bir ahdine bütün yâr olmayınca
Yürü sofum yürü yolundan kalma
Yorulup beyhude boş yere gezme
El gıybetine kuyular kazma
Yanında mürşidin var olmayınca
Kalktı havalandı gönlümün kuşu
Kov-kaybet eylemek kötünün işi
Üstadın tanır mı bundan her kişi
Önünde mürşidi er olmayınca
Varıp bir kötüye sen olma nöker
Değer de çarkına dolunu döker
Ne Allah’tan korkar, ne hicap eder
Bir insanda namus ar olmayınca
Şıh Hatâyî ‘m ettim bu sırrı beyan
Kâmil midir cahil sözüne uyan
Bir baştan ağlamak ömüre ziyan ong>
İki baştan sadık yâr olmayınca
KAYNAK: Mehmet
Bayrak’ın “İçtoroslar’da Alevi-Kürt
Aşiretler”, kitabından yararlanılmıştır.
-----------------------------
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder